Het Pulisan herbebossingsproject
Pulisan is de naam van een klein watergebied in het zuidelijke deel van Tomohon, gelegen op de top van een steile bergrug. De naam is een uitdrukking in de Tombulu taal, wat zoiets betekent als: “plaats waar water verdwijnt”. En dat is precies wat hier gebeurt! Er is geen zichtbare rivier die uit dit bijna 70 hectare grote watergebied stroomt maar het water stroomt naar het midden van dit langgestrekte stroomgebied waar het mysterieus verdwijnt in de bodem. Tot nu toe kunnen we niet zeker zeggen waar het water naar toe gaat, maar er is een grote bron net ten noorden van het gebied in een diep beboste canyon op minder dan een kilometer afstand en het zou een interessant experiment zijn om Kalium Permanganaat, een krachtige en niet-giftige kleurstof, in het gebied te introduceren en de omliggende bronnen te controleren op paarse tekenen!
Met behulp van de Gibbon Stichting, begon de Stichting Masarang grond in dit gebied te kopen met oorspronkelijk het doel om een afvalverwerkingsfaciliteit op te zetten. Het doel was om al het afval van Tomohon te verzamelen en te verwerken, waardoor hygiëne, gezondheid, werk en inkomen verbeterd zouden worden. We hadden al tweedehands afvalwagens uit Japan gekocht en gesprekken gevoerd met een bedrijf over recycling en compostering en de bouw van een stortplaats. Helaas heeft een corrupte burgemeester van Tomohon het project geblokkeerd omdat er voor hem of andere stadsambtenaren geen geld door onze Masarang Stichting werd betaald. Die burgemeester werd later veroordeeld voor uitgebreide fraude en is nog in de gevangenis op het moment dat ik deze blog in juli 2017 schrijf.
Het gebied zou meer dan 100 jaar een oplossing hebben kunnen betekenen voor het afval van Tomohon en een groot deel van de omgeving, maar inmiddels konden we, Masarang, het gebied ook gebruiken als een experimenteel herbebossingsproject, en dat hebben we gedaan. Het herbebossingsproject is nu de belangrijkste focus voor Pulisan geworden. Het gebied was bijna vrij van bomen toen we de stukken landbouwgrond begonnen te kopen. Maar al snel begonnen onze bomen het land te domineren en het wild komt nu ook terug. Ik zal later in een volgende blog meer schrijven over de opzet van de vele herbebossingsexperimenten en de onderzoeksresultaten.
Het project is begonnen door mij en Harry Kaunang, een boswachter van Tomohon en nu het dorpshoofd van Matani III in Tomohon. Toen Harry de lurah oftewel dorpshoofd werd, nam Sonny Ering het management over de conservatie afdeling van de Masarang Stichting over. En onlangs zat Sonny bij mij op het terras van mijn huurhuis in Tomohon om me een update te geven die ik hier graag met jullie wil delen.
Het was 06.00 uur op een zondagochtend toen ik de kleine motorfiets met de reusachtige figuur erop hoorde aankomen richting mijn huis. Sonny is een ongelooflijk gespierde man met een enorme borst en een gewicht van 107 kilogram, dat is meer dan het dubbele van de meeste boeren in Tomohon. Zijn fysieke verschijning is net zo groot als zijn glimlach. Deze combinatie maakt hem zeer geschikt om hoofd van onze rangers te zijn en hij is verantwoordelijk voor het beschermen van de gebieden van Masarang! We gingen zitten op mijn terras, terwijl de morgendauw zich geleidelijk vermengde met zonnestralen, waarbij de contouren van de grote Lokon Vulkaan zichtbaar werden.
Na de gebruikelijke introductie over praktische issues die Sonny heeft met personeel en onze administratie en de behoefte aan meer geld, komt hij bij mijn favoriete deel, bomen en dieren. Sonny besteedt veel tijd om in onze bossen te patrouilleren, en bomen, wild en voorbijgangers te observeren en is een zeer betrouwbare bron van informatie. En hij maakt goed gebruik van de camera die Masarang hem gaf om foto’s van het wild in Pulisan te maken.
Nu twaalf jaar nadat we het eerste stuk grond hebben gekocht en beplant, is het gebied 90% herbebost en de eerste suikerpalmen beginnen nu het suikersap te produceren dat onze Masarang-suikerfabriek in Arenga-palmsuiker verwerkt, waardoor veel nieuwe banen worden gecreëerd . Sonny houdt toezicht op de eerste vier palmtappers in ons herbebossingsgebied en ze zullen ook heel nuttig zijn als aanvullende ogen en oren om het wild in Pulisan te beschermen. Er is veel traditionele jacht in Noord-Sulawesi, waar bushmeat illegaal op de lokale markt wordt verkocht. En het wild in ons herbebossingsgebied trekt de belangstelling van de jagers.
Er zijn nog steeds enkele stukjes grond die Masarang nog niet heeft gekocht, waardoor mensen reden hebben om het gebied binnen te komen en de bouw van een asfaltweg langs de zuidgrens twee jaar geleden heeft de toegang nog gemakkelijker gemaakt en heeft Sonny’s taak om de wilde dieren te beschermen in hun nieuwe bos moeilijker gemaakt.
Sonny begint me foto’s te laten zien en vertelt me over de dieren die hij in ons Pulisan-bos heeft waargenomen. Varkens zijn er nu overvloedig en onlangs heeft hij ook twee herten gezien en ze zijn de belangrijkste reden voor stropers die er proberen te jagen. Het aantal vogels en het aantal vogelsoorten is ook dramatisch gestegen in het Pulisan-bos. Maar de meest opmerkelijke nieuwe bewoners van het gebied zijn de endemische kuifmakaken. Er zijn twee groepen die nu regelmatig door ons bos gaan en ze lopen vaak tussen de bomen, een van de groepen bestaat uit 40 apen en de tweede uit 30. Ze houden van de loten van de “nanas hutan” Of bos ananas, die eigenlijk een soort Pandanus is.
Sonny’s huis ligt in het dorp Pinaras en het huis het dichtst bij het nieuwe bos. Vanuit zijn huis ziet men over de kleine rivier die de Pinaras waterval wordt en in de nacht wekken zijn honden hem als mensen met hun eigen honden jagen. Vanuit zijn houten huis ziet hij de lichtreflecties van zaklampen van de rattenjagers die tussen de bomen zoeken, op zoek naar de witstaart ratten die een traditionele delicatesse in Noord-Sulawesi zijn. Maar ze jagen ook op andere dieren zoals de couscous wanneer ze deze toevallig tegenkomen. Zelfs de kleinste lichtstraal is genoeg om Sonny in actie te krijgen voor een nieuwe nachtelijke inspectie om de indringers te vertellen dat ze niet in ons bos mogen jagen.
Sonny heeft al een dode makaak gevonden die een vergiftigde banaan had gegeten. Gedood door het gemakkelijk verkrijgbare rattengif dat ook verborgen is in stukken vlees die bij mensen over de hekken worden gegooid om hun honden te doden, om deze later als hondenvlees op de beruchte Tomohon-markt te verkopen. Dankzij ons Masarang onderwijsprogramma eet de jongere generatie in Tomohon nauwelijks bushmeat en hondenvlees meer, maar veel van de oudere generatie houdt hardnekkig vast aan hun tradities en zij vinden dat dierenwelzijn geen reden is om hun gewoontes te verlaten! Wetshandhavers zijn in het verleden op de Tomohon-markt geslagen en achtervolgd. Het enige wat soms lijkt te werken, is wanneer we campagnes organiseren over het gevaar van ziekte die je kan krijgen van het eten van bushmeat.
Jagers zijn heel creatief in hun manieren van jagen. Ze bestuderen de bewegingen van dieren en passen hun jachttechnieken altijd aan, waardoor Sonny en zijn rangers moeilijk kunnen ingrijpen. Hij heeft vishaken gevonden die aan spijkers zijn opgehangen in fruitbomen waarmee makaken kunnen worden gevangen. Strikken zijn vaak moeilijk te zien in vergelijking met de bamboe vallen die gevuld zijn met aas. Soms hangen mensen hele mooie netten tussen bomen om de vleermuizen te vangen die ook heel populair als bushmeat zijn in Noord-Sulawesi en die duizenden kilometer worden getransporteerd om elders te worden verkocht.
Sonny legt uit hoe hij zo veel foto’s van dieren heeft kunnen nemen. Hij toont me trots filmclips van de makaken en verklaart dat hij urenlang onder een camouflagezak op de grond ligt om de makaken te zien die naderen. Stel je voor, de vochtige modder, de talrijke mieren, de vieze muggen en deze transpirerende reus die als een guerrilla ligt onder een doek en die zijn camera voorzichtig richt zonder de dieren te schrikken. Jagers die langs komen zijn bang geweest door zijn plotselinge verschijning uit het niets! Sonny vertelt me dat veel mensen hem niet aardig vinden maar dat hij zich inzet voor het beschermen van het bos en zijn dieren.
Een van de projecten van Masarang is om dit nieuwe experimentele bos te omheinen om het permanent tegen jagers te beschermen. Ook moet de vijf hectare grond tussen de 65 hectare Masarang land die nog steeds eigendom van de lokale bevolking is, worden gekocht, maar de prijzen voor het land zijn sinds de bouw van de asfaltweg aanzienlijk gestegen, waardoor het moeilijker is voor onze stichting om dit te kopen. En als we het land vragen, worden de prijzen nog astronomischer, dus we moeten wachten tot de mensen zelf hun grond aanbieden.
Sonny komt ook met een voorstel om een nieuw verworven stuk grond in Pulisan te beplanten. Hij heeft meer polybags nodig voor zaailingen, plantgereedschappen, enz. Hij stelt voor dat de medewerkers van Masarang om de twee weken komen om bomen te planten, zodat zelfs de mensen die de administratie runnen zich verbonden voelen met onze nieuwe bossen. Niet slecht! Dan hebben we alleen geld nodig voor vervoer en daarmee kunnen we de teamgeest verbeteren.
Hij stelt ook voor om koeien te kopen om ons te helpen het palm sap en palmvezels uit het gebied te verzamelen zodat we het onderhoud van het bos kunnen verbeteren. En de mensen die voor de koeien zorgen door hen te voeden hen met voedsel van de vele eetbare boomscheuten, die vrij komen bij het snoeien, hebben een baan terwijl ze het gebied helpen beschermen. Het is geweldig om te zien dat Sonny met echte oplossingen komt. Ik noem hem meneer Masarang!
Sonny wordt soms naar andere locaties in Indonesië gestuurd om mensen te trainen bij het opzetten van suikerpalm kwekerijen en het lesgeven in herbebossingstechnieken. Ik vraag hem hoe zijn familie over hem denkt, omdat hij veel meer werkt dan gewone werkuren weg van huis, zowel wanneer hij op een speciale trainingsmissie is als wanneer hij ‘s nachts weggaat om de bomen en dieren te beschermen.
Hij vertelt me hoe hij soms graag zijn vrouw meeneemt naar het bos. Dan zitten ze samen op een rots of op een gevallen boom en vertelt hij haar over alle prachtige dingen die ze zien in het bos. Dan zijn ze gelukkig samen en dankbaar voor Gods prachtige creatie. En daarom begrijpt zijn vrouw waarom haar man Sonny doet wat hij doet en steunt ze hem en onze Masarang Stichting volledig. Hier zijn een paar foto’s van onze bewaker van het Pulisan bos waarin Sonny’s brede belangstelling voor de natuur is te zien.
Hartelijk dank aan al onze trouwe Masarang-supporters om ons de kans te geven om dit belangrijke werk te doen en mensen zoals Sonny een kans te geven om onze boodschap te verspreiden.
Willie Smits, 14-7-2017